De gezamenlijke overheden vinden het belangrijk dat iedereen dezelfde informatiepositie heeft. Veel gemeenten en provincies werken daarom aan een 3D-omgeving. Hiermee kan bijvoorbeeld de dialoog met collega’s, bestuurders en met inwoners over wat waar wel of niet kan in de leefomgeving, veel makkelijker gevoerd worden. Het zorgt daarnaast voor betere inzichten in de vraagstukken, waardoor snellere en beter onderbouwde besluitvorming mogelijk wordt - en een efficiënte ruimtelijke planning. Het vertelt als het ware het verhaal van de data in een omgeving die iedereen herkent als de 3D-wereld waarin we leven.
Om te voorkomen dat iedereen eigen 3D-eilanden creëert, werkt Geonovum in opdracht van het programma Zicht op Nederland-Datafundament met betrokken partijen aan afspraken over bijvoorbeeld koppeling met basisregistraties en aan standaarden voor 3D-data. Daarbij gaat het niet om one size fits all, maar om het kunnen delen van databronnen die er zijn. Het toepassen van 3D-tiles past in deze beweging. Het werken met 3D-tiles is onderdeel van het bouwen aan een beter 3D basismodel voor Nederland: beschikbaarheid van 3D datasets bij bronhouders en een uniforme manier om die te distribueren.
Met 3D wordt het creëren van eenzelfde informatiepositie makkelijker
en het verbetert de dialoog over wat wel en niet kan in de leefomgeving.
Van 2D naar 3D
Al eerder is het programma Totaal Driedimensionaal gewerkt aan een doorbraak in het gebruik van 3D data in gemeentelijke registraties. “Bij de digitale transformatie van lokale overheden is het wenselijk om over te stappen naar 3D”, vertelt Gerlof de Haan. Hij was programmaleider Totaal Driedimensionaal (T3D) en is verbonden aan VNG. “Binnen T3D verkennen en bouwen we aan praktische oplossingen voor het volledig in 3D inwinnen, registreren en gebruiken van basisgegevens over de fysieke leefomgeving. Bijvoorbeeld voor het gebruik in 3D Digital Twins. Hiervoor moet je een actueel en betrouwbaar 3D-informatiemodel hebben - een gegevensfundament.”
“Op dit moment worden de basisregistraties, die samen dit fundament vormen, nog in 2D bijgehouden. Maar gemeenten beschikken vaak al over 3D-data. Bijvoorbeeld in de vorm van 3D gebouwmodellen (BIM) uit het vergunningverleningsproces. Of lokale Lidar-puntenwolken, die met behulp van drones en scanauto’s ingewonnen zijn. In de huidige registraties is geen plek voor 3D en dus wordt deze data letterlijk ‘platgeslagen’ en niet structureel bijgehouden. Om dan weer te voldoen aan de behoefte voor Digital Twins, moet je dus achteraf 3D weer opbouwen. Dat kan efficiënter en daarom ontwikkelde de VNG voor gemeenten een drietrapsstrategie voor het opbouwen en beschikbaar maken van een actuele 3D data bij de bron: 3D-inwinnen en samenstellen, 3D-beheer en 3D-ontsluiting.”
Toegang
Met het T3D-programma, waarvan de resultaten eind 2022 zijn opgeleverd, kunnen 2D-data, BIM-modellen en Lidar-puntenwolken omgezet worden in actuele en gedetailleerde 3D- registraties. Door gebruik te maken van deze nieuwe inwintechnieken en methoden, kan het bijhoudingsproces van de gemeentelijke registraties geleidelijk vernieuwd worden naar een volledige 3D bijhouding. In T3D heet dit: Op weg naar een 3D digitale gemeente.
Gerlof: “Bij gemeenten ontstaat op deze manier steeds vaker actuele en gedetailleerde 3D-informatie. Het Kadaster stelde ons de volgende vraag: maak deze betere 3D-data beschikbaar op basis van een uniforme methode, zodat gebruikers van het 3D Basismodel altijd beschikken over de meest actuele en gedetailleerde 3D data. Als we 3D-data op deze manier ontsluiten is dit ook in lijn met de principes van een Federatief Datastelsel.”
Met de gemeenten Amsterdam, Den Haag en Rotterdam zijn 3D-data die bij deze gemeenten zijn opgebouwd en bijgehouden, beschikbaar gesteld volgens de 3D-tiles standaard. Gerlof: “Op basis van die ervaringen hebben we een instructie gemaakt, zodat ander gemeenten dit zelf ook kunnen doen met hun eigen 3D-data. Deze instructies staan nu op een website. De website geeft daarnaast toegang tot de 3D-data van in ieder geval de gemeenten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Iedereen kan deze 3D data dus nu al benaderen en gebruiken in combinatie met landelijke 3D geo-informatie en 3D-data uit de 3D Basisvoorziening van het Kadaster.”
Vervolg
Het project is het resultaat van een samenwerking van VNG en de gemeente Rotterdam, Amsterdam en Den Haag met het Kadaster en is onderdeel van het overheidsprogramma Werken aan Uitvoering (WaU). Gerlof: “De website die er nu staat is nadrukkelijk een tijdelijke collectieve voorziening voor gemeenten en is bedoeld om het beschikbaar krijgen van lokale 3D data van gemeenten te versnellen. Van een aantal gemeenten vind je hier nu al lokale 3D data. We willen in 2024 en 2025 meer gemeenten aansluiten. Uiteindelijk moet dit opgaan in een landelijke aanpak voor de beschikbaarheid van 3D-data. Op dat gebied lopen al ontwikkelingen, zoals een werkgroep onder leiding van Geonovum, die richtlijnen ontwikkelt voor het gebruik van 3D tiles. En er is een landelijke werkgroep in het kader van Zicht op Nederland gestart, die zich richt op samen werken aan 3D. Er komen dus steeds meer puzzelstukjes beschikbaar voor een overgang van 2D naar 3D in het geo-werkveld. De hele puzzel is nog niet gelegd en dat kan alleen maar goed, als we dat samen doen.”
Zelf aan de slag?
Wil je zelf aan de slag met 3D-tiles? Ga dan naar www.3DTilesNederland.nl . Kom je er niet uit? Neem dan contact op met Gerlof de Haan bij de VNG via: gerlof.dehaan@vng.nl
Neem ook eens een kijkje bij andere bestaande 3D-producten:
Meer handige links en informatie vind je op de productenpagina op onze website.