Sensoren verzamelen data uit de directe omgeving en dit gebeurt steeds vaker op grotere schaal. Denk aan camera’s, geluidssensoren en het meten van luchtkwaliteit. Het is belangrijk uniform en toegankelijk vast te leggen waar de sensoren voor zijn, wie de eigenaar ervan is en wat er met de gemeten data gebeurt.
Bij geo-data denken we vaak aan topografische data of data over objecten. Maar er worden ook veel andere data verzameld over een locatie, zoals informatie over sensoren. Ook deze data maken onderdeel uit van het datafundament. Samen met partijen trekt ZoN daarom aan een voorstel over sensorregistratie voor het Geo-informatie Beraad. Het gevraagde besluit is om een project te starten waarin in een aantal stappen de haalbaarheid, voorkeursoplossing en impact van zo’n registratie onderzocht wordt en bij positieve uitkomst ook gerealiseerd wordt.
Groei sensoren
Sensoren kunnen van alles meten zoals locatie, beweging, geluid, temperatuur, druk en vochtigheid. “Het meest bekende voorbeeld is een camera die beelden maakt van bijvoorbeeld een drukke winkelstraat”, zegt projectleider Bart-Jan Andriessen van ZoN-Datafundament. “Sensoren zijn vaak duidelijk zichtbaar voor burgers, hoewel er natuurlijk ook ‘onzichtbare’ sensoren zijn, zoals sensoren die onder de grond zitten. En er zijn minder goed zichtbare sensoren op gebouwen, die bijvoorbeeld luchtkwaliteit te meten. Die zichtbaarheid maakt dat sensoren en de data die door sensoren verzameld wordt, gezien wordt als ‘high impact technology’. Het aantal sensoren is enorm aan het groeien en inwoners en bedrijven stellen er steeds meer vragen over aan gemeenten, provincies en het Rijk.”
Wens voor registratie
Dat er vanuit overheden de wens is om sensoren met een landelijke dekking te registreren, vindt Bart-Jan dan ook logisch. “Daar komt ook nog de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) bij”, legt hij uit. “Daardoor groeien de mogelijkheden om met sensordata dingen te doen en dat wordt met argwaan gevolgd. Een gerelateerde ontwikkeling die ook bijdraagt aan de wens om sensoren te registreren is de registratie van algoritmes, waar recent veel aandacht voor is geweest in de Tweede Kamer. ICTU implementeert op dit moment een algoritmeregister voor de overheid. De relatie met sensoren is dat sensordata prima input is voor algoritmen! Verder komt er met de Data Act Europese regelgeving aan, die ook betrekking heeft op sensoren en waar Nederland aan moet voldoen. Last but not least kunnen we data over sensoren combineren met andere geo-basisdata en zo inzichten bieden over sensoren via allerlei dwarsverbanden. Vanuit meerdere opgaven is dat interessant, denk bijvoorbeeld aan luchtkwaliteit-metingen en de klimaatadaptatie. Het integraal ter beschikking stellen van geodata, waar nodig gekoppeld aan lokale en sectorale data, zit in de kern van wat ons programma wil bereiken.”
Aanpak
Met de belangstelling voor het algoritmeregister, de enorme groei van sensoren, de Europese regelgeving en de grote en urgente behoefte aan geo-data bij diverse opgaven, is de tijd rijp voor een gezamenlijk voorstel. Bart-Jan: “Binnen het programma ZoN – Datafundament werken we vraaggericht en betrekken we belangrijke stakeholders vanaf het begin bij projecten. We werken in stappen en het eerlijke verhaal is ook dat het grootste deel van de financiering nog niet geregeld is. Dat is ook een reden waarom belangrijke baathebbers van geodata vertegenwoordigd zijn in GI-beraad, Programmaraad ZoN - Datafundament en de afstemming binnen projecten.”
Gezamenlijke notitie
Op dit moment wordt gezamenlijk aan een notitie gewerkt waarin aan de programmaraad van ZoN - Datafundament wordt gevraagd om een principebesluit te nemen. Bart-Jan: “Het gevraagde besluit is om een project te starten waarin in een aantal stappen de haalbaarheid, voorkeursoplossing en impact van een sensoren registratie onderzocht wordt en bij positieve uitkomst ook gerealiseerd wordt. VNG, de gemeenten Apeldoorn, Utrecht en Eindhoven, de provincie Noord-Brabant, Kadaster en BZK/ICTU zijn daar in ieder geval bij betrokken. We gaan in dat initiatief werk dat de afgelopen jaren al is gedaan, zo goed mogelijk hergebruiken. Daarbij zijn de standaarden en werkende software van SensRNet belangrijk. Deze zijn ontwikkeld door Kadaster samen met de gemeente Eindhoven. We proberen ook zo goed mogelijk te voldoen aan de aansluitvoorwaarden van een federatief datastelsel. Dat kwaliteitskeurmerk is belangrijk, we hebben het tenslotte over data met een potentieel hoge impact op onze maatschappij.”