De overkoepelende waarde ligt bij data-standaardisatie en interstedelijk overleg, gestimuleerd door Dutch Metropolitan Innovations.

‘Nergens zijn er nu zo veel slimme straten als in Den Bosch’, zegt techbedrijf Mobility Sensing, de maker van de sensor. De stad heeft deze maand namelijk nieuwe sensoren toegevoegd, en was in 2020 de eerste die ermee begon.

De sensorpod is zo’n tien centimeter breed en wordt in het straatoppervlakte geïnstalleerd. Eigenlijk bevat de ‘sensor’ verschillende sensoren, waardoor deze multi-inzetbaar is. Gemeenten bepalen zelf op welke afstand de sensoren van elkaar liggen.

‘De eerste sensor meet voertuigpassages over de weg. Momenteel herkent de sensor zwaardere materiaaltypen zoals auto’s, bussen en motoren’, vertelt Tom van de Ven, eigenaar van Mobility Sensing.

'Twee andere sensoren meten de temperatuur aan het wegoppervlak en in het wegdek. Een elektrische geleidingsmeter meet daarnaast de wegcondities en de aanwezigheid van strooizout.’

De sensoren schenden geen privacy van bewoners en bezoekers van de stad. De pods bevatten geen camera en meten alleen fysieke elementen. Telgegevens worden in de pod samengevoegd tot anonieme totalen.

Hierdoor kunnen gemeenten een beeld krijgen van de verkeerstromen en afwijkingen daarin ontdekken. Andere aspecten die hierdoor meetbaar worden zijn sluipverkeer, het effect van de herinrichting van een straat, het strooien van zout en hittestress.

‘Bij ons zitten meerdere metingen in één apparaat, terwijl gemeenten hier doorgaans verschillende apparaten voor gebruiken’, vervolgt Van de Ven. Zoals telslangen, de kabels die over de weg worden gespannen. Andere methoden zijn: camera’s, data uit verkeerslichten of bijvoorbeeld door handmatig te scannen.

Gewenste effect van fietsstraat

De data is live en komt binnen op een dashboard. Deze wordt door Mobility Sensing onderhouden, maar wordt gebruikt door de gemeente. Hoewel de sensor multifunctioneel is, gebruikt Den Bosch ze vooral om de vervoersbewegingen op wegen te meten, zegt Joost Verdiesen, Senior beleidsmedewerker mobiliteit bij de gemeente. ‘Dit doen we nu vooral bij de hoofdwegenstructuur, zoals de Magistratenlaan naast het station. Maar onder meer ook rondom Vinkel in het buitengebied.’

Een geslaagd project was de autoluwe invulling van de Van Berkelstraat. Die werd verbouwd tot fiets-busstraat. ‘Tijdens een proefperiode vooraf hebben we de sensoren in de omliggende woonstraten geplaatst. Daardoor konden we monitoren of er geen ongewenste verschuivingen van autoverkeer zouden plaatsvinden.’

Om te testen of de sensorpods goed meten, heeft Den Bosch ze eerst geplaatst naast verkeerslichten, aldus Verdiesen. ‘Verkeerslichten meten voertuigpassages met detectielussen in het wegdek. Na deze positieve test bleken de pods betrouwbaar.’

Daarom plaatst de gemeente ze nu vooral in het buitengebied. ‘Er zijn een aantal blinde vlekken buiten de stad zonder voldoende verkeersdata, zoals rondom Vinkel. Ook daar is nu informatie beschikbaar.’ Den Bosch telt inmiddels vijftig sensorpods.

Meer gemeenten kloppen aan

Inmiddels maken zes gemeenten, op verschillende wijze, gebruik van de pods, vervolgt Van de Ven. Ook in Apeldoorn, Helmond, Zwolle, Sittard en Amersfoort zitten ze in de straten. ‘Binnenkort volgen ze ook in Deventer, Leeuwarden, Utrecht en Breda’.

Zij gaan de verkeerstellingen onder andere gebruiken om verkeer op sluiproutes, bij toeristische hotspots, rond ontwikkelingsgebieden en in woonwijken te monitoren, zegt Van de Ven. ‘De informatie over temperatuur en de wegconditie wordt gebruikt om efficiënter te strooien en een beter beeld van hittestress te krijgen.’ Ook buiten Nederland lopen er pilots, met wegbeheerders in Noorwegen, Zweden, Denemarken, Engeland en Litouwen.

‘De tijdsinvestering is de moeite waard’, zegt Verdiesen. Gemeenten moeten namelijk zelf de verkeersmaatregelen verzorgen bij het aanbrengen van de pods. De overige taken, zoals eventuele storingen verhelpen en batterijen vervangen, doet Mobility Sensing.

Maandelijks overleg

Een extra slag maakte StreetSense door zich aan te sluiten bij Dutch Metropolitan Innovations (DMI). Dit is een initiatief van het Rijk met gemeenten en spelers vanuit de markt. Het voornaamste doel is om een ecosysteem te organiseren met publiek-private partijen, om versnelling aan te brengen in slimme en duurzame verstedelijking en mobiliteitsvernieuwing.

Dat gebeurt onder meer door data veilig en gestandaardiseerd uit te wisselen. Als de gemeente dat wil tenminste, want die blijft eigenaar van de data. Volgens de standaarden die binnen DMI zijn bepaald, worden de sensordata bij alle gemeenten in ieder geval op dezelfde manier ontsloten.

‘We hebben elke maand overleg met de gemeenten die de sensorpods gebruiken’, vertelt beleidsmedewerker Verdiesen. Ook Mobility Sensing sluit hierbij aan. ‘Hierin bespreken we onder meer de verdere ontwikkeling en uitrol van nieuwe pods’, vult Van de Ven aan. ‘Iedereen is erg enthousiast.’

Sensorregistratie

Samen met VNG, de gemeenten Apeldoorn, Utrecht en Eindhoven, de Provincie Noord-Brabant en Kadaster wil het programma Zicht op Nederland – Datafundament een project starten rond sensorregistratie. Sensoren verzamelen data uit de directe omgeving en dit gebeurt steeds vaker op grotere schaal. Denk aan camera’s, geluidssensoren en het meten van luchtkwaliteit. Het is belangrijk uniform en toegankelijk vast te leggen waar de sensoren voor zijn, wie de eigenaar ervan is en wat er met de gemeten data gebeurt.